Motorlu taşıtlarda hayati önem taşıyan fren sistemi, olumlu olumsuz hava şartlarına, yol durumlarına, seyir halinde karşımıza çıkabilecek engellere karşı aracı, güvenli ve verimli şekilde durdurabilmek, yavaşlatabilmek için kullanılan bir sistemdir.
Hidrolik frenler, mekanik frenler, elektronik ve havalı frenler olarak çeşitleri vardır. ABS, ESP, ASR, Hild Holder ve bunlar gibi birçok sistemle donatılmıştır. Günümüz binek otomobillerde yaygın olarak hidrolik frenler, biraz daha eski yıllarda ise mekanik frenler kullanılır. Otobüs, kamyon vb. araçlarda ise havalı fren sistemleri tercih edilir. Yeni nesil lüks otomobillerin donanımı olarak ise elektronik fren sistemleri kullanılmaya başlandı.
Frenleme esnasında, fren sistemi kadar da araçlarda kullanılan lastikler de büyük önem taşır. Hidrostatik Rejeneratif Frenleme Sistemi sayesinde de frenleme esnasındaki enerji, hybrid tahrik sistemleri, ticari ve hareketli iş makinalarında tasarruf için kullanılabiliyor.
Fren Sistemi Elemanları
- Westinghouse (fren servosu)
- Fren ana merkezi
- Hidrolik hortumları
- Kampanalar
- Diskler
- Balatalar
- Fren silindirleri
- Kaliperler
- Hidrolik valf modülü
- Piston
Diskli Fren
Hidrolik fren sisteminde fren pedalına uygulanan kuvvetin Pascal prensibi ile sıkıştırılarak hidrolik sıvının hareketi pistonlara iletilir. Bu sayede balatalar diske sürterek yavaşlama veya durma gerçekleşir. Günümüze kadar ön frenlerde disk, arkada ise kampanalı sistem yaygın olarak kullanılırdı. Artık dört tekerde disk fren sistemleri yaygınlaştı.
Kampanalı Fren
Sistemde; kampana, fren merkezi, silindirin içindeki pistonlar, pabuçlar, balatalar ve geri getirme yayları bulunur. Merkezde oluşturulan basınç, fren pabuçlarına iletilir ve pabuçlar kampanaya doğru açılarak durmayı veya yavaşlamayı sağlar. Kampanalı fren sistemi diskli fren sistemine göre daha karmaşık yapıya sahiptir. Maliyet olarak uygundur.
Fren Sisteminde Meydana Gelebilecek Genel Sorunlar
- Fren hidrolik sistemi hava yapmış olabilir
- Westinghouse arızalı olabilir
- Kampanalı frenlerde pabuç balata düzgün yerleştirilmemiş olabilir
- Balatalar bitik, yağlanmış veya camlaşmış olabilir.
- Fren diski bombeli hale gelmiş veya kampana eğilmiş olabilir
- Kaliper pistonunda, fren merkez silindirinde veya hidrolik hortum bağlantılarında yağ kaçakları
El Fren Mekanizması
El freni mekanik bir sistemdir. Hidrolik sistemle bağımlı olarak çalışmaz. Mantığı ise el freni kolu ile arka disklere çelik tel gibi aktarma organı aracılığı ile disklere veya kampanalara baskı uygular. Yeni nesil elektronik el freni kullanan araçlarda da sistem aynıdır. Sadece el freni koluna kuvvet uygulamak yerine tuş ve benzeri bir donanım ile görev yerine getirilebilir.
Bazı araçlarda da vites kutusu çıkış mili üzerine iki pabuçlu kampana yerleştirilmiştir. Bu sayede el freni çekik durumda iken arka tekerlere iletim kesilir.
Comments powered by CComment