Günümüzde yaygın olarak kullanılan tek ve çift kavramalı tip vites kutularının avantajları ve dezavantajları nelerdir? Kavrama değişim maliyetleri yüksek midir? Arıza belirtileri nelerdir? Sorunsuz kullanım için ne gerekir? Islak ve kuru kavrama farkları nedir? Ve en çok duyduğumuz çift kavramalı vites kutusu tipi olan DSG sorunlu mudur? DSG çeşitleri nelerdir?
Tek Kavramalı Şanzıman Nedir?
Tek kavramalı vites kutuları günümüzde yaygın olmasa da birçok marka her türden otomobilinde bu şanzıman çeşidini kullandı. Bu otomatik şanzıman çeşidi de manuel bir şanzımanın otomatik olarak bizim yerimize vites değiştirmesidir.
Yakıt tasarrufu olarak daha çok tercih edildiği yıllarda güzel sonuçlar elde edilmiştir ama bu etken her markanın farklı parametrelerine göre değişkenlik gösterebilir. Dezavantaj olarak da biraz sarsıntılı ve yavaş vites değiştirildiği örneğini verebiliriz.
Tüm vites kutuları yarı otomatik olarak vites değiştirme seçeneği sunar ama bu vites kutusunda bir tane manuel şanzıman otomatikleştirilmiş olduğu için direkt yarı otomatik olarak da karşımıza çıkabilir.
Manuel şanzımanlar gibi kullanım koşullarına bağlı olarak kavrama değişimi gerekir.
Tek Kavrama Şanzımanın Kullanıldığı Markalar
- BMW, nadir de olsa bazı standart serileri ve çoğunluk olarak M serilerinde SMG tek kavramalı şanzımanı kullandı.
- Citroen, MCP
- Peugeot, ETG ve Auto6R
- Honda, I-SHIFT
- Fiat, Dualogic
Çift Kavramalı Şanzıman (Dual Clutch Transmission) Nedir?
Otomatik şanzımanlar kalabalık şehirlerde, yoğun trafikte, yapılan uzun yolculuklarda sürücüyü yormadığı için daha çok yer edinmeye başladı.
Çift kavramalı vites kutuları, ani hızlanmalarda veya sakin kullanımda yüksek hızlı, sarsıntısız vites geçişleri sağlayan şanzıman tipidir. Günümüzde yaygın olarak kullanılan çift kavramalılar artık yeni nesillerde de standart haline geliyor. Hem tam otomatik hem de yarı otomatik şekilde kullanıma izin veren şanzıman hızlı vites geçişleri sayesinde yakıt tüketim değerlerine fayda sağlayabiliyor.
Çift Kavramalı Şanzıman Nasıl Çalışır?
Bu sistemde tek ve çift dişliler için ayrı ayrı kavrama düzeneği kullanılır. Buna örnek olarak iki tane manuel vites kutusunun bir kontrol ünitesiyle tek ve çift dişlilere sıra sıra olarak müdahale etmesi diyebiliriz. Araç viteste seyir halinde giderken sıradaki vites için diğer kavrama hazırlık yapmış olur böylece kesintisiz ve hızlı şekilde geçişe ulaşabilirsiniz. Ama kavrama diğer vitese hazırlık yapar iken ani vites düşüşleri yaparsanız kısa bir boşluk yaşayabilirsiniz, normaldir.
Islak ya da kuru kavrama şeklinde karşımıza çıkabilir. Güç kesintisi daha kısa olduğu için yakıt sarfiyatında azalmalar görmek mümkündür. Sürücünün gaz tepkilerini hafızaya alıp sürüş esnasında tepkileri ayarlayabilir.
Avantajları ve dezavantajlarına değinecek olursak çift kavramalı vites kutularında özellikle de kuru kavramalarda zamanla aşınmalar gerçekleşir. Bu yüzden değişimi gerekebilir. Tork konvertörlü vites kutularına göre maliyetleri hayli yüksektir. Otomatik şanzımanlarda özellikle de kavramalı tiplerde örnek olarak kırmızı ışıklarda durduğumuzda, fren bir nevi debriyaj görevi gördüğü için tam olarak basmak gerekir. Aksi takdirde yarım debriyaj gibi aşınmalar daha çok görülebilir.
Performanslı kullanımda yoğun trafikte dur kalk anında aşırı ısınmalar gerçekleşebilir. Araç soğuk iken yüksek devirde gazlamalarda sorunlar çıkarabilir. Belli kilometrelerde yağ, filtre değişimi ve selenoid valflerin kontrolü yapılırsa verimli şekilde kullanılabilir. Sürekli farklı gaz tepkileri durumunda zarar görebilir.
Kavramalı Şanzıman Arıza Belirtileri
Kalkışlarda yoğun titremeler, sarsıntılı ve düzensiz vites geçişleri.
Belli zamanlarda adaptasyon ve yazılım güncellemesi yapılırsa daha rahat kullanılabilir.
Islak ve Kuru Kavramalar
Islak kavramalar aşırı ısınma ve aşırı kavrama yıpranmaları engellemek için şanzıman, çalışmasını hidrolik sıvı içerisinde gerçekleştiriyor. Kullanılan her marka yağ değişimi için farklı süreler verebilir. 50.000 km ila 80.000 km arası yağ değişimi yaptırmak sorunsuz sürüş için gerekli bir etkendir. Dezavantajı ise kuru kavrama tiplere göre biraz daha yavaş vites değişimleridir. Biraz daha dayanıklı olarak tercih edilebilir.
Kuru kavramalarda ise vites değişimleri daha hızlıdır. Ama yıpranmalar, aşınmalar daha çabuk görülebilir.
Yaygın Olarak Kullanılan Çift Kavramalı Şanzıman Çeşitleri
- PowerShift
- EDC (Efficient Dual Clutch)
- Direct Shift Gearbox (DSG, S-tronic olarak da görülebilir.)
- DCT (Dual Clutch Transmission)
- G-DCT
- TCT
DSG Çeşitleri ve Sorunları
Volkswagen grubunun (Audi, Seat, Skoda…) araçlarında kullandığı çift kavramalı şanzımanı olan DSG şanzımanı ilk versiyonlarında sorunlarıyla duymamak elde değildi. Kısaca bahsedecek olursak Volkswagen bazı araçlarında kullandığı DQ200 kodlu 7 ileri kuru kavramalı olan bu vites kutusu değerleriyle 250 Nm torka dayanıklıydı.
Volkswagen'in de bu vites kutusunu kullandığı Twincharge 250 Nm ile sınırlandırılmış olan araçlarında, yoğun trafikte aşırı dur kalklarda aşırı ısınma sorunları, kavrama veya mekatronik kart sorunları ile pek iyi tanınmadı. Sonraki dönemlerde ise geliştirerek genel olarak daha yüksek tork değerlerine dayanıklı şanzımanlara geçiş yaptı. Bu çeşitler:
- DQ200 7 ileri DSG – maksimum tork değeri 250 Nm | Kuru Kavrama
- DQ200e 7 ileri DSG | Kuru Kavrama
- DQ250 6 ileri DSG – maksimum tork değeri 400 Nm | Islak Kavrama
- DQ380 7 ileri DSG – maksimum tork değeri 380 Nm | Islak Kavrama
- DQ381 7 ileri DSG – maksimum tork değeri 400 Nm | Islak Kavrama
- DQ400e 6 ileri DSG – maksimum tork değeri 420-430 Nm | Islak Kavrama
- DQ500 7 ileri DSG – maksimum tork değeri 600 Nm | Islak Kavrama
- DQ511 10 ileri DSG – maksimum tork değeri 550 Nm | Islak Kavrama
- DL382 7 ileri DSG – maksimum tork değeri 400 Nm | Islak Kavrama
- DL501/OB5 7 ileri DSG – maksimum tork değeri 600 Nm | Islak Kavrama
- DL800 7 ileri DSG | Islak Kavrama
Comments powered by CComment